Kliniki ya Upandikizaji Uroto

Idara ya Hematologia katika Hospitali ya Benjamin Mkapa imekuwa kinara katika kutoa huduma maalum kwa magonjwa ya damu, ikifanya mafanikio makubwa katika kuboresha matokeo ya matibabu kwa wagonjwa nchini Tanzania na katika kanda nzima ya Afrika Mashariki na Kati. Tangu kuanzishwa kwake mwaka 2018, idara hii imekua na kuimarika, na hatimaye kuwa idara huru kutoka Idara ya Magonjwa ya Ndani mwaka 2022. Lengo lake kuu ni utambuzi, matibabu na usimamizi wa magonjwa mbalimbali ya damu, ya kawaida na yale hatari, hasa magonjwa ya kurithi kama selimundu (sickle cell anemia).

Mwaka 2023, idara hii ilithibitisha uwezo wake wa kuhudumia ongezeko la mahitaji kwa kuhudumia karibu wagonjwa 5,000 na kufanya taratibu 100 maalum, ikiwemo huduma za juu za utoaji damu, tathmini za umbo la uboho na huduma zinazohusiana na upandikizaji uboho wa mifupa (BMT). Moja ya mafanikio makubwa ilikuwa kuanzisha huduma ya BMT kwa wagonjwa wa selimundu – ikiwa ni ya kwanza kutolewa Afrika Mashariki na Kati. Idara ilifanya upandikizaji wa uboho kwa wagonjwa 16 kwa mafanikio makubwa, hatua muhimu kwa mfumo wa afya wa kanda.

Leo, huduma ya upandikizaji uboho kwa wagonjwa wa selimundu imekuwa huduma ya kawaida katika Hospitali ya Benjamin Mkapa, ikibadilisha maisha ya wagonjwa waliokuwa na chaguzi chache za tiba. Idara hii inaendelea kuwa mstari wa mbele katika kutoa huduma za kisasa, huku ikijaza pengo kubwa la huduma za hematologia barani Afrika.

---

Wafanyakazi na Utaalamu

• Wataalamu Bingwa: Idara ina madaktari bingwa 2 wa hematologia na daktari bingwa mmoja wa watoto (pediatric hemato-oncologist).

• Madaktari wa kawaida: Madaktari 3 wa tiba wanatoa msaada wa jumla wa matibabu kwa wagonjwa.

• Wauguzi: Wauguzi 4 waliobobea katika huduma za BMT, wauguzi wa kawaida 6, na muuguzi 1 maalum wa tiba ya anticoagulation.

• Wafamasia: Wafamasia wa kliniki 2 kwa ajili ya matumizi salama ya dawa za chemotherapy, wakisaidiwa na wafamasia wa kawaida 5.

---

Ushirikiano wa Kisekta

Idara inafanya kazi kwa karibu na madaktari wa fani mbalimbali, wataalamu wa lishe, wafanyakazi wa kijamii, wanasaikolojia na wataalamu wa mazoezi ya viungo ili kutoa huduma jumuishi. Pia, inashirikiana na wataalamu kutoka Italia katika kutoa huduma za BMT.

---

Muundo wa Idara

Idara ya Hematologia imegawanyika katika vitengo vikuu vinne:

1. Kliniki ya Wagonjwa wa Nje (Outpatient Unit): Hutoa ushauri wa kitaalamu na mipango ya matibabu kwa wagonjwa wapya na waliopo. Kliniki hufanyika Jumatatu hadi Jumamosi:

   • Ushauri wa hematologia ya jumla

   • Ufuatiliaji wa baada ya BMT

   • Huduma kwa wagonjwa wa hemoglobinopathies kama vile selimundu

   • Huduma za saratani (oncology)

   • Huduma nyingine maalum za hematologia

2. Kitengo cha Wagonjwa wa Kulazwa (Inpatient Unit): Hutoa huduma kwa wagonjwa wanaohitaji uangalizi wa karibu zaidi. Huduma hutolewa kila siku na ziara kuu hufanyika kila baada ya siku mbili.

3. Kitengo cha BMT: Hutoa huduma ya upandikizaji uboho kutoka kwa ndugu waliolingana kwa wagonjwa wa selimundu. Kimechangia kuifanya Tanzania kuwa nchi ya kwanza Afrika Mashariki na Kati kutoa huduma hii. Kimeanzisha ushirikiano na UDOM na Wizara ya Afya kuanzisha Kituo cha Umahiri cha Kikanda cha Uboho na Sayansi ya Damu kwa ajili ya huduma, mafunzo na tafiti.

4. Maabara ya Hematologia na Benki ya Damu: Inasimamia vipimo vya damu, aina za damu, na huduma za utoaji damu salama kwa wagonjwa wanaohitaji transfusion.

5. Elimu ya Afya: Hutoa elimu kwa umma kuhusu kuzuia saratani, hatari zake, na umuhimu wa kugundua mapema.

---

Huduma Zinazotolewa

1. Utambuzi na Matibabu

• Magonjwa yasiyo ya saratani (Benign):

  • Aina mbalimbali za anemia

  • Trombositopenia ya kinga

  • Aplastic anemia

  • Hemoglobinopathies kama thalassemia na selimundu

  • Magonjwa ya kuganda/kutoganda damu (hemophilia, DVT, PE)

• Magonjwa ya saratani ya damu (Malignant):

  • Leukemia kali

  • Lymphoma

  • Myeloma

  • Myelodysplastic syndromes

  • Myeloproliferative neoplasms

2. Vipimo vya Utambuzi

• Uchunguzi wa damu ya pembeni (Peripheral Blood Smear)

• Uchunguzi wa uboho wa mifupa (Bone Marrow Morphology & Trephine Biopsy)

3. Huduma za Damu

• Kubadilisha seli nyekundu kwa mashine (Automated RBC exchange)

• Utoaji wa sahani damu kwa njia ya apheresis

• Phenotyping ya kinga ya seli nyekundu

---

Mafanikio Makubwa

1. Upandikizaji wa Uboho:

   • Upandikizaji uboho kwa wagonjwa 16 wa selimundu kwa mafanikio

2. Wagonjwa:

   • Zaidi ya wagonjwa 5,000 huhudumiwa kila mwaka

3. Upanuzi wa Huduma:

   • Kuanzisha huduma za RBC exchange na BMT kwa wagonjwa wa selimundu

---

Mikakati ya Baadaye

1. Kituo cha Umahiri cha Kikanda:

   • Kushirikiana na UDOM na Wizara ya Afya kuanzisha kituo kitakachotoa huduma za kibingwa, mafunzo ya kitaaluma, na tafiti bunifu.

2. Upanuzi wa Huduma za BMT:

   • Kupanua huduma kwa magonjwa mengine kama aplastic anemia na leukemia

3. Elimu kwa Jamii:

   • Kuongeza kampeni za uhamasishaji na uchunguzi wa magonjwa ya damu, hasa vijijini

4. Maendeleo ya Wafanyakazi:

   • Mafunzo endelevu kwa madaktari na wauguzi, kushiriki warsha na ushirikiano wa kimataifa